'De gemiste kus van de moeder: een zaak van leven en dood'

Tekst van de lezing in de Waalse kerk van Amsterdam door Annelies Schulte Nordholt (Universiteit van Leiden) over het drama van het slapen gaan in Combray van Marcel Proust.

Samenvatting: Combray, het eerste deel van Du côté de chez Swann, is niet alleen maar een stroom van gelukkige jeugdherinneringen: plaatsen, wandelingen, geliefde boeken… Daaraan voorafgaand is er één obsederende, zeer pijnlijke herinnering: de herinnering aan de gemiste kus van de moeder. Tijdens dat steeds opnieuw herhaalde ‘drama’ heeft het kind het gevoel om een verbod te hebben overschreden. Toch wordt dat verbod nergens expliciet geformuleerd, omdat het kind er geen weet van heeft. Maar het is aanwezig in vele elementen van deze tekst: de inrichting van de kamer die het ‘theater’  van dit drama is, de ‘verhalen in het verhaal’ die eromheen staan (van Golo en Geneviève en van François le Champi), en ook de soms raadselachtige vergelijkingen, die vaak religieus of Bijbels zijn. Al die elementen zullen ons helpen om beter te begrijpen wat er op het spel staat in deze beroemde episode: een zaak van leven en dood.

Annelies Schulte Nordholt doceert Franse letterkunde aan de Universiteit Leiden. Zij publiceert regelmatig over Maurice Blanchot, Marcel Proust en andere moderne en hedendaagse Franse auteurs. Over de Frans-joodse literatuur van na de oorlog verscheen  Perec, Modiano, Raczymow. La génération d’après et la mémoire de la Shoah (Amsterdam, Rodopi, 2008). Haar huidige onderzoek gaat over literaire representaties van de stedelijke ruimte in de naoorlogse Franse literatuur, in het bijzonder bij Georges Perec. Zij is momenteel voorzitter van de Marcel Proust Vereniging en redactielid van Marcel Proust Aujourd’hui/Today (Brill, Leiden).

Tekst van de lezing: a_schulte-nordholt-l…pdf

***